Του Χρήστου Τριπουλά
Το άρθρο αποτελεί πραγματικό κόλαφο για τη δημόσια εικόνα της Ελλάδας, αφού μεγάλο μέρος του περιγράφει με λεπτομέρεια την σχεδόν απίστευτη κρατική δυσλειτουργία, το πλιάτσικο που γίνεται στα ταμεία των δημόσιων οργανισμών από κρατικούς υπαλλήλους, την διαπλοκή πολιτικών στα αναρίθμητα σκάνδαλα που έχουν εκμηδενίσει την αξιοπιστία της χώρας, την διάχυτη παρουσία διεφθαρμένων υπαλλήλων σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και την τεράστια τάση φοροδιαφυγής που παρατηρείται σε πολλά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.
Η ουσία όμως του μακροσκελούς, βασικού άρθρου του περιοδικού με τίτλο στο εξώφυλλο «Ο Μάικλ Λιούις για τους έξυπνους μοναχούς που έγιναν δισεκατομμυριούχοι» και με εσωτερικό τίτλο: «Μην εμπιστεύεστε τους Ελληνες που φέρνουν ομόλογα», συνοψίζεται στην έξης παράγραφο, στοιχεία της οποίας υπάρχουν διάχυτα σε όλο το άρθρο: Η επιδημία του ψέματος, της απιστίας και της κλεψιάς, κάνει κάθε είδους κοινωνική ζωή αδύνατη. Η κατάρρευση της κοινωνικής ζωής ενθαρρύνει περισσότερο ψέμα, απιστία και κλεψιά... Ο καθένας είναι για τον εαυτό του. Μέσα σ’ αυτό το σύστημα επενδυτές έριξαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Και η μεγάλη εξάπλωση του χρέους έσπρωξε τη χώρα πέρα από την χείλος, στην πλήρη ηθική κατάρρευση».
Στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο κ. Λιούις ξεκίνησε από τα σαλόνια της Αθήνας και έφτασε μέχρι το Αγιον Ορος, όπου κατέλυσε στον ξενώνα της Μονής Βατοπεδίου, η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο ενός σκανδάλου που έμελλε να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου, παρασέρνοντας ένα ολόκληρο κράτος σε πρωτοφανή οικονομικό κλύδωνα.
«Πώς δαίμονα μπόρεσε ένα μέλος της ευρωζώνης να πει ότι το έλλειμμα ήταν 3% του ΑΕΠ όταν στην πραγματικότητα ήταν 15%;» αναρωτιέται με αγανάκτηση υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ, με τον οποίο μίλησε ο κ. Λιούις. Κι αν αυτή η ερώτηση βασάνιζε την κοινή γνώμη της Ευρώπης προ ενός περίπου έτους, όταν η νέα ελληνική κυβέρνηση αποκάλυψε την στατιστική «απόκλιση», μια πιο κρίσιμη ερώτηση απασχολεί την παγκόσμια αγορά σήμερα:
Πώς θα καταφέρει η Ελλάδα να διαχειρισθεί το συνεχώς διογκούμενο χρέος της, που αγγίζει σήμερα τα $1,2 τρισεκατομμύρια ($400 δις σε κρατικά χρέη και $800 δις σε ασφαλιστικά χρέη) με ένα πακέτο διάσωσης που φτάνει μόλις τα $145 δισεκατομμύρια. Ο ίδιος ο κ. Λιούις χαρακτηρίζει το πακέτο αυτό, το οποίο με τόση δυσκολία απέκτησε η χώρα, «προδήλως περισσότερο μια χειρονομία παρά μια λύση».
Ο κ. Λιούις περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα τα έργα και τις ημέρες των ελληνικών κυβερνήσεων, που ήταν οργανωμένες βασικά για να δαπανούν, να κλέβουν και να πληρώνουν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους για πράγματα που δεν χρειαζόταν να κάνουν. Ως παράδειγμα αναφέρει τον ΟΣΕ (Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος), έναν δημόσιο οργανισμό με ετήσια έσοδα της τάξεως των 100 εκατομμυρίων ευρώ, έναντι ετησίων εξόδων που αγγίζουν τα 700 εκατομμύρια ευρώ.
Περιγράφει, επίσης, την φρίκη που ένιωσαν υψηλόβαθμα στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου όταν έλεγξαν τα στατιστικά της χώρας.
Παραθέτοντας τις δηλώσεις ενός υψηλόβαθμου στελέχους του ΔΝΤ, ο κ. Λιούις γράφει ότι «οι άνθρωποί μας δεν μπορούσαν να πιστέψουν τι ανακάλυπταν. Ο τρόπος που κρατούσαν τα βιβλία τους ήξεραν πόσο είχαν συμφωνήσει να ξοδέψουν, αλλά κανείς δεν έλεγχε τι ξόδευε στην πραγματικότητα. Δεν έμοιαζε καν με αυτό που θα λέγαμε αναδυόμενη οικονομία. Ηταν μια τριτοκοσμική χώρα».
Ενας άλλος ελεγκτής του ΔΝΤ, σε δηλώσεις του προς τον κ. Λιούις, απορεί πώς θα εφαρμοσθούν οι προγραμματισμένες περικοπές στο Δημόσιο. «Είμαι υπέρ της μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά πώς θα το καταφέρεις όταν δεν γνωρίζεις πόσοι υπάλληλοι υπάρχουν εξαρχής»; Μόλις τον περασμένο Ιούλιο ολοκληρώθηκε η πρώτη απογραφή δημοσίων υπαλλήλων από την κυβέρνηση, και μόνο για τον σκληρό πυρήνα του Δημοσίου. Παρόμοια απογραφή για τους υπαλλήλους του ευρύτερου δημοσίου τομέα έχει προγραμματιστεί για το φθινόπωρο.
Ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος δέχτηκε τον κ. Λιούις στο γραφείο του, δεν δίστασε να αναφερθεί στο χάος που παρέλαβε και τα κρυμμένα χρέη που ανακάλυπτε συνεχώς καθώς εκπονούσε τον περσινό προϋπολογισμό, ή στις απαιτήσεις των Ευρωπαίων ομολόγων του για την παραδειγματική φυλάκιση κάποιου υπευθύνου.
Αναφερόμενος σε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό, ο κ. Παπακωνσταντίνου του εξηγεί ότι «το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είχε δημιουργήσει μια αδήλωτη μονάδα με 270 υπαλλήλους, οι οποίοι έπρεπε να μετατρέψουν φωτογραφίες από εκτάσεις του ελληνικού δημοσίου σε ψηφιακή μορφή. Το πρόβλημα ήταν ότι κανείς από τους 270 ανθρώπους είχε την παραμικρή σχέση με την ψηφιακή φωτογραφική. Τα πραγματικά επαγγέλματα αυτών των ανθρώπων ήταν, π.χ. κομμώτριες». Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα παραμένει η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει θέσει σε πλήρη λειτουργία εθνικό Κτηματολόγιο, όπου οι εν λόγω φωτογραφίες θα είχαν κάποια χρήση.
Τέτοιου είδους προβλήματα είναι σύνηθες φαινόμενο για τους Ελληνες υπουργούς Οικονομικών. Ο προκάτοχος του κ. Παπακωνσταντίνου, κ. Στέφανος Μάνος, εξήγησε στον κ. Λιούις ότι θα ήταν φθηνότερο να πληρώνει η ελληνική κυβέρνηση ταξί για όλους τους επιβάτες του ΟΣΕ παρά να κρατάει σε λειτουργία τον καταχρεωμένο σιδηρόδρομο με τους ακριβοπληρωμένους υπαλλήλους του, ο μέσος μισθός των οποίων αγγίζει τα 65.000 ευρώ! «Εχουμε έναν Οργανισμό Σιδηροδρόμων, ο οποίος είναι χρεοκοπημένος πέρα από κάθε φαντασία... και όμως, δεν υπάρχει έστω και μία ιδιωτική εταιρεία στην Ελλάδα που να προσφέρει τέτοιους μισθούς», τονίζει ο πρώην Υπουργός.
Κατά πάσα πιθανότητα, οποιαδήποτε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του ΟΣΕ ή μείωσης του προσωπικού θα προκαλέσει κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων, το οποίο θα αφήσει τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τους δρόμους της χώρας αποκλεισμένους. Μπορεί ακόμη και να καταλήξει σε αιματηρά επεισόδια και απώλεια ζωών, όπως συνέβη στις 5 Μαΐου 2010, όταν τρεις τραπεζικοί υπάλληλοι (ανάμεσά τους μία έγκυος γυναίκα) σκοτώθηκαν στο χώρο της εργασίας τους. Οι άτυχοι εκείνοι άνθρωποι δεν συμμετείχαν καν στις διαδηλώσεις. Το μόνο τους έγκλημα ήταν ότι βρέθηκαν στο λάθος μέρος, τη λάθος ώρα.
Και σύμφωνα με τον κ. Λιούις, τα πράγματα είναι εξίσου άσχημα και σε άλλους κρίσιμους τομείς της κοινωνίας. Αναφερόμενος στο εκπαιδευτικό σύστημα, παρατηρεί πως ενώ αξιολογείται ως ένα από τα χειρότερα της Ευρώπης, έχει τέσσερις φορές περισσότερους δασκάλους ανά μαθητή από το καλύτερο της Ευρώπης, αυτό της Φινλανδίας. Δεν έχει κανείς παρά να ρίξει μια ματιά στις χαμηλότατες βάσεις για την εισαγωγή σε ΤΕΙ για να διαπιστώσει ότι οι παρατηρήσεις του κ. Λιούις δεν πέφτουν καθόλου έξω.
Ο αρθρογράφος αναφέρει και άλλα παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως την περιβόητη λίστα με τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, στην οποία συμπεριλαμβάνονταν υπάλληλοι που δούλευαν ως κομμώτριες, ραδιοφωνικοί παρουσιαστές, σερβιτόροι και μουσικοί.
Δεν εξαιρεί ούτε το Εθνικό Σύστημα Υγείας από την κριτική του, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στα «φακελάκια» που απαιτούν οι γιατροί και στην αναποτελεσματική διοίκηση των νοσοκομείων, τα οποία ξοδεύουν περισσότερα χρήματα σε νοσοκομειακά είδη από όλα τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, αλλά εν τούτοις παρουσιάζουν πάντα ελλείψεις. «Δεν είναι ασυνήθιστο, μου έχουν πει αρκετοί Ελληνες, να δει κανείς τις νοσοκόμες και τους γιατρούς φεύγοντας από τις δουλειές τους έχοντας την αγκαλιά τους γεμάτη από χαρτοπετσέτες, πάνες και ό,τι άλλο μπορεί να ληστέψουν από τις αποθήκες», γράφει ο κ. Λιούις.
«Απλά θεωρείται ότι... όποιος δουλεύει για το Δημόσιο πρέπει να δωροδοκείται», τονίζει και θέτει ως παράδειγμα τόσους και τόσους υπουργούς που κατάφεραν κατά την πολιτική σταδιοδρομία τους να χτίσουν βίλες αξίας πολλών εκατομμυρίων, μαζί με δύο και τρία εξοχικά. Και όμως, κανένας από τους υπουργούς που πλούτισαν τόσο ξαφνικά δεν τιμωρήθηκε με κατάσχεση της περιουσίας του.
Ο κ. Λιούις ξεπέρασε γρήγορα την αρχική έκπληξη που ένοιωθε για τα σκάνδαλα που του κατήγγελλαν λόγω της συχνότητας με την οποία γινόταν.
«Οταν καθόμουν με κάποιον που γνώριζε τον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας της ελληνικής κυβέρνησης... έβγαζα το μπλοκάκι μου και άρχιζα να γράφω τις ιστορίες που μου έλεγαν. Το ένα σκάνδαλο ακολουθούσε το άλλο. Μετά από είκοσι λεπτά έχανα το ενδιαφέρον μου. Ηταν απλά τόσα πολλά, αρκετά να γεμίσουν βιβλιοθήκες ολόκληρες, πόσο μάλλον το άρθρο ενός περιοδικού».
Το Εθνικό Σπορ της Φοροδιαφυγής
Ως μέρος της αποσύνθεσης της ελληνικής κοινωνίας, ο κ. Λιούις αναφέρεται εκτεταμένα στο γεγονός ότι οι περισσότεροι πολίτες φοροδιαφεύγουν, συμπεριλαμβανομένων και των 300 αντιπροσώπων του λαού στη Βουλή! «Οπως μου εξήγησαν, ένας εφοριακός και ένας γειτονικός κτηματομεσίτης, ‘ένα έκαστο μέλος της Βουλής των Ελλήνων λέει ψέματα για να αποφύγει την φορολόγηση’», τόνισε ο κατάπληκτος δημοσιογράφος.
Στις συνεντεύξεις που πήρε από δύο εφοριακούς, τονίζει με έκπληξη ότι οι ίδιοι τιμωρήθηκαν και υποβιβάστηκαν από τους διεφθαρμένους προϊσταμένους τους επειδή ήταν συνεπείς στα καθήκοντά τους, δεν δέχονταν δωροδοκίες και κυνηγούσαν τους φοροφυγάδες.
Οπως εξήγησε ο κ. Λιούις, ο εφοριακός «το θεώρησε δεδομένο ότι γνώριζε πως οι μόνοι Ελληνες που πληρώνουν τους φόρους τους είναι αυτοί που δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς οι έμμισθοι υπάλληλοι εταιρειών, οι φόροι των οποίων αφαιρούντο κατευθείαν από τις μισθοδοσίες τους». Σύμφωνα με τον ίδιο τον εφοριακό, «ο ελληνικός λαός δεν έμαθε ποτέ να πληρώνει τους φόρους του. Και ποτέ δεν το έκαναν διότι κανείς δεν τιμωρείται. Κανείς δεν τιμωρήθηκε ποτέ. Αποτελεί απλή παράλειψη, όπως το να μην ανοίξεις την πόρτα για μια κυρία».
Τα στατιστικά μάλλον δικαιώνουν αυτή την άποψη. Υπολογίζεται ότι περίπου τα δύο τρίτα των γιατρών στην Ελλάδα δήλωσαν ετήσιο εισόδημα κάτω των 12.000 ευρώ το ανώτατο αφορολόγητο εισόδημα. Στην ουσία, αυτό σημαίνει ότι εκατομμυριούχοι πλαστικοί χειρουργοί δεν δίνουν ούτε μια δεκάρα στο ελληνικό δημόσιο. Και παρά την ύπαρξη νόμου που προβλέπει ποινή φυλάκισης για φοροφυγάδες που έχουν εξαπατήσει το κράτος από 150.000 ευρώ και πάνω, ο νόμος δεν εφαρμόζεται.
«Αν εφαρμοζόταν ο νόμος, όλοι οι γιατροί στην Ελλάδα θα ήταν στη φυλακή», τόνισε ο εφοριακός στον κ. Λιούις. Ακόμη και οι λιγοστοί φοροδιαφεύγοντες που εντοπίζονται περιμένουν έως και 15 χρόνια για να τεθούν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Αν σκεφτεί κανείς ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα υπολογίζεται σε επίπεδα 30% έως 40% σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, που κυμαίνεται σε επίπεδο γύρω στο 18%, θα ήταν σχεδόν αυθαιρεσία να κυνηγηθούν κάποιοι φοροφυγάδες και να αφεθούν οι υπόλοιποι.
«Αν ήταν οι μοναχοί υπουργοί...»
Στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής του έρευνας, ο κ. Λιούις επισκέφθηκε και την Μονή Βατοπεδίου, που αποτελεί για πολλούς τη συμβολική «πέτρα του σκανδάλου», η οποία πυροδότησε αλυσιδωτές εξελίξεις που οδήγησαν την Ελλάδα στη σημερινή θέση της διεθνούς απαξίωσης.
Πριν από 20 περίπου χρόνια, η Μονή Βατοπεδίου βρισκόταν στα πρόθυρα της διάλυσης. Οι ελάχιστοι καλόγεροι της μονής αδυνατούσαν ακόμη και να συντηρήσουν την ερειπωμένη μονή. Ηταν τότε που ο σημερινός της ηγούμενος, π. Εφραίμ, ανέλαβε την ανασυγκρότηση της Μονής, μαζί με μια ομάδα νέων και δυναμικών μοναχών από την Κύπρο. Σήμερα, τα έσοδα της Μονής κυμαίνονται κάπου μεταξύ 1-2 δισεκατομμύρια δολάρια...
Παρά την συγκρότηση δύο Εξεταστικών Επιτροπών από τη Βουλή, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί το πώς ο ηγούμενος Εφραίμ και ο «υπουργός οικονομικών» του, π. Αρσένιος, έπεισαν την κυβέρνηση να ανταλλάξει δεκάδες κρατικά οικόπεδα αξίας ενός δισεκατομμυρίου έναντι μιας λίμνης που αξιολογείται στα 55 εκατομμύρια!
«Χωρίς το Βατοπέδι, ο Καραμανλής θα ήταν ακόμη πρωθυπουργός και όλα θα συνέχιζαν όπως πριν. Οι μοναχοί του Βατοπεδίου έφεραν τον Γιώργο Παπανδρέου στην εξουσία», εξηγεί ο γνωστός ασφαλιστής και ιδιοκτήτης ΜΜΕ, Δημήτρης Κοντομηνάς, στον κ. Λιούις.
Μολονότι άθεος, ο κ. Λιούις αποφασίζει να ταξιδέψει στον Αθω και να ζήσει την
μοναχική ζωή, σιτιζόμενος μία ή το πολύ δύο φορές την ημέρα με το κλασσικό αγιορείτικο γεύμα, που περιλαμβάνει ψωμί, ωμό κρεμμύδι, αγγούρια, ντομάτες, παντζάρια, φασολάκια χλωρά και νερό για να γνωριστεί καλύτερα με τους μοναχούς που έριξαν μια ολόκληρη κυβέρνηση.
Λίγο η εμφάνιση του κ. Λιούις και λίγο η οξυδέρκεια του π. Εφραίμ (υπάρχουν φήμες ότι έχει και προορατικό χάρισμα) απέκλεισαν την πιθανότητα να κρατήσει τον σκοπό της επίσκεψής του κρυφό για πολύ καιρό. Παρά ταύτα, κατάφερε και συνομίλησε με τον ηγούμενο κ. Εφραίμ και το δεξί του χέρι τον π. Αρσένιο. Ο κ. Λιούις δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τις διοικητικές και οικονομικές ικανότητες των δύο μοναχών, χωρίς εν τέλει να αποφαίνεται περί την αθωότητά τους ή μη. Ομολογεί πάντως ότι δεν του μοιάζει το μοναστήρι για βιτρίνα που καλύπτει κάποια κτηματομεσιτική επιχείρηση, ούτε οι μοναχοί του φαίνονται ανειλικρινείς.
Το δημιουργικό δαιμόνιο των μοναχών δεν κρύβεται όμως. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο π. Εφραίμ επιδίδεται σε πρωτοφανή συλλογή χρημάτων υπέρ της αποκατάστασης της Μονής, διεκδικώντας κονδύλια από την ΕΕ, καλλιεργώντας σχέσεις με υψηλούς καλεσμένους, όπως τον πρίγκιπα της Αγγλίας Κάρολο, ο οποίος ήταν τακτικός επισκέπτης για 3 συνεχή καλοκαίρια, και εκμεταλλευόμενος κάθε ευκαιρία που του παρουσιαζόταν.
Κάποια στιγμή, κατάφερε να αποσπάσει το ποσό των $240.000 από την ισπανική κυβέρνηση ως αποζημίωση για τις καταστροφές που προκάλεσαν μισθοφόροι στρατιώτες από την Καταλονία τον 14ο αιώνα. Η εξωστρέφεια του ηγουμένου είναι μια ιδιότητα που θα έκανε καλά να υιοθετήσει η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, αφού κατά τον κ. Λιούις η Ελλάδα αφήνει πολλές οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες ανεκμετάλλευτες επειδή οι κρατικοί αξιωματούχοι επιλέγουν να είναι απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
«Αν είχαν βάλει τον Αρσένιο υπεύθυνο για τον χαρτοφύλακα με τα κρατικά ακίνητα, η χώρα θα ήταν σαν το Ντουμπάι, πριν την κρίση», τονίζει εμφατικά ένας μεγαλοκτηματομεσίτης στον κ. Λιούις.
Παρά την πειθώ του, όταν ο π. Εφραίμ ήρθε στον πρώην υφυπουργό Οικονομικών Πέτρο Δούκα, ζητώντας την εξαγορά της Λίμνης Βιστωνίδας από την ελληνική κυβέρνηση ή την ανταλλαγή της έναντι άλλων δημοσίων εκτάσεων, ο τελευταίος αρνήθηκε, όπως εξήγησε στον κ. Λιούις.
Λίγο αργότερα όμως, όταν οι επιχειρηματικά ταλαντούχοι μοναχοί κατόρθωσαν να έρθουν σε συμφωνία με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για την ανταλλαγή, ο κ. Δούκας άρχισε να δέχεται πιέσεις από το Μέγαρο Μαξίμου να συναινέσει. «Τους είπα ότι εκείνοι θα έπρεπε να διευθύνουν το υπουργείο Οικονομίας. Δεν διεφώνησαν», είπε ο κ. Δούκας.
Οι μοναχοί πάντως ισχυρίζονται ότι δεν κρύβεται κανένας ιδιοτελής σκοπός πίσω από τις ενέργειές τους. «Ολη η κυβέρνηση λέει ότι είναι θυμωμένη μαζί μας, αλλά εμείς δεν έχουμε τίποτα. Δουλεύουμε για άλλους. Οι ελληνικές εφημερίδες μας αποκαλούν εταιρεία. Αλλά σε ρωτώ, Μάικλ, ξέρεις εσύ καμιά εταιρεία που να έχει αντέξει 1.000 χρόνια;», ρωτάει ο π. Αρσένιος τον κ. Λιούις.
Ενας Αμερικανός μοναχός, ο π. Ματθαίος από το Ουισκόνσιν, προσθέτει: «Ολοι στην Ελλάδα είναι πεπεισμένοι ότι ο ηγούμενος και ο π. Αρσένιος διατηρούν κρυφούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Είναι τελείως τρελό αν το σκεφτείς καλά. Τι θα κάνουν τα λεφτά; Δεν παίρνουν άδειες για να πάνε διακοπές στην Καραϊβική. Ο ηγούμενος ζει στο κελί του. Είναι μεν ωραίο κελί, αλλά παραμένει πάντα μοναχός. Και δεν του αρέσει καθόλου να αποχωρίζεται το μοναστήρι».
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, ο κ. Λιούις γράφει ότι δέχθηκε τηλεφώνημα από την Μονή. Ο αρχικός του φόβος ότι άλλαξαν γνώμη οι μοναχοί και θα ζητούσαν να ελέγξουν το περιεχόμενο των δηλώσεών τους προτού τυπωθούν (όπως ο υπουργός Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου) ήταν αβάσιμος. Απλά, ήθελαν την γνώμη του για τον Αμερικανό σύμβουλο της Μονής για τις επενδύσεις τους στο αμερικανικό Χρηματιστήριο. «Οι μοναχοί με άφησαν να δουλέψω με ό,τι είχα, το οποίο είναι κάπως αξιοθαύμαστο αν σκεφτείς πόσες μηνύσεις αντιμετωπίζουν», σημειώνει ο κ. Λιούις.
Μια βασική παρατήρηση του κ. Λιούις περιστρέφεται γύρω από την πολύ παράξενη αποσύνδεση μεταξύ του πόσο ευχάριστοι είναι οι Ελληνες ως άτομα «ευχάριστοι, ζεστοί, έξυπνοι και καλή παρέα»- και πόσο διεφθαρμένη και αποδιοργανωμένη είναι η κοινωνία. Ιδιαίτερη έκπληξη προξενεί στον Αμερικανό συγγραφέα το γεγονός ότι στον δημόσιο χώρο δεν υπάρχει ίχνος εντιμότητας και αναρωτιέται πώς αυτοί οι «υπέροχοι» άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι τόσο κακοί στην οργάνωση της κοινωνίας τους.
Μάλιστα, θέτει ως πρόκληση την ριζική αναμόρφωση του σκεπτικού τού Ελληνα πολίτη, αν θα υπάρξει ποτέ ελπίδα να σωθεί η Ελλάδα από μια καταστροφική χρεοκοπία, η σκιά της οποίας κρέμεται απειλητικά επάνω από την ταχέως συρρικνούμενη οικονομία της χώρα.
Οπως εκτιμά, το βασικό πρόβλημα δεν είναι οι αριθμοί, αλλά ότι το σύστημα δεν έχει την ικανότητα να επιδιορθωθεί. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μεγάλη δυσπιστία που υπάρχει μεταξύ των πολιτών, οι οποίοι υποπτεύονται ο ένας τον άλλον ασταμάτητα. «Ο καθένας είναι σχεδόν βέβαιος ότι όλοι οι άλλοι κλέβουν την Εφορία, λαδώνουν πολιτικούς, δωροδοκούνται, ή λένε ψέματα για την αξία της περιουσίας τους. Και η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης του ενός προς τον άλλο ενισχύει αυτό το αίσθημα. Η επιδημία της ψευτιάς, της απιστίας και της κλοπής αποκλείει κάθε ίχνος σωστής πολιτικής αγωγής και η κατάρρευση της πολιτικής αγωγής απλά ενθαρρύνει περισσότερα ψέματα, απάτες και κλοπές... μέσα σε μια ολοκληρωτική ηθική κατάπτωση».
Η υποψία αυτή δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, εξηγεί ο κ. Λιούις, αφού διαβρώνει τον ιστό κοινωνικής συνοχής και καλλιεργεί την εντύπωση ότι όλες οι παρανομίες είναι θεμιτές, εφόσον τις πράττουν οι υπόλοιποι πολίτες. Στην Ελλάδα του 2010, ο κ. Λιούις βλέπει τους πάντες να προστατεύουν τα νώτα τους χωρίς κανένα ενδιαφέρον για το κοινό συμφέρον. Φαίνεται έξυπνο για κάθε μονάδα, εξηγεί, αλλά προκαλεί «το πρόβλημα των κοινών».
Λίγο παρακάτω, ο κ. Λιούις εξηγεί ότι «η δομή της ελληνικής οικονομίας είναι συνεταιριστική, αλλά το πνεύμα της χώρας είναι το αντίθετο μιας κολεκτίβας. Η πραγματική της δομή συνίσταται στο σκεπτικό ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Το άρθρο τονίζει επίσης ότι στην Ελλάδα οι λιγότερο ένοχοι για την κρίση είναι, παραδόξως πώς, οι τραπεζικοί. Εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες, όπου οι τράπεζες συμπαρέσυραν τη γενικότερη οικονομία σε ύφεση λόγω της απληστίας τους και τα αμφίβολα δάνεια που εξέδιδαν, οι τραπεζικοί της Ελλάδας απέφυγαν αυτούς τους κινδύνους και έδειξαν αυτοσυγκράτηση στις κερδοσκοπικές τους δραστηριότητες.
Το μόνο λάθος που τους πιστώνει ο κ. Λιούις είναι ότι δάνεισαν γύρω στα 30 δις ευρώ στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία είτε τα έκλεψε είτε τα ξόδεψε, θέτοντας τις ίδιες σε κίνδυνο. Περισσότερο καυστικός είναι για τον αμερικανικό οίκο Goldman Sachs, που βοήθησε την ελληνική κυβέρνηση να δανειστεί $1 δισ., αποσπώντας όμως ένα τσουχτερό «μπαξίσι» των $300.000.
Αν και ομολογεί ότι οι «εντολές» της τρόικας για περιορισμό των δαπανών και αύξηση των εσόδων ενέχουν τον κίνδυνο της περαιτέρω επιβράδυνσης της Οικονομίας και της καταστροφής χιλιάδων επιχειρήσεων, προειδοποιεί ότι μια ενδεχόμενη χρεοκοπία θα ήταν εξίσου καταστρεπτική, αφού θα διέλυε το τραπεζικό σύστημα, θα άφηνε την Ελλάδα αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές και ανήμπορή να εξασφαλίσει βασικά αγαθά τα οποία εισάγει, όπως πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Επίσης, θα κινδύνευε να δημιουργήσει παρόμοιες καταστάσεις σε άλλες υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες όπως την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Για τον κ. Λιούις, τα πάντα εξαρτώνται από τις προθέσεις των ίδιων των Ελλήνων πολιτών. Εντυπωσιάζει ότι ένας Αμερικανός, μεγαλωμένος στις ΗΠΑ, το προπύργιο του ατομισμού, κατηγορεί τους Ελληνες ότι είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι και υπερβολικά ατομιστές. Σ’ αυτές τις ιδιότητες οφείλεται η αδιαφορία του Ελληνα για το κοινό συμφέρον, κατά τον κ. Λιούις, ο οποίος επιμένει ότι η Ελλάδα θα σωθεί από την οικονομική αυτοχειρία μόνον αν αλλάξει η νοοτροπία των Ελλήνων. Το θέμα είναι αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό μετά από εθισμούς και συνήθειες τόσων χρόνων...
Ο Μάικλ Λιούις γεννήθηκε στην Νέα Ορλεάνη το 1960. Είναι απόφοιτος των πανεπιστημίων Princeton και London School of Economics. Ασχολήθηκε αρχικά με τον χρηματηστηριακό κλάδο, αλλά πολύ σύντομα στρέφεται στην δημοσιογραφία. Συνεργάζεται με γνωστές εφημερίδες και περιοδικά, και έχει εκδόσει αρκετά βιβλία που έγιναν best sellers.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου